• Nowa ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne

W dniu 8 lutego 2019 roku weszła w życie nowa ustawa o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne z dnia 9 listopada 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 33). Nowy akt prawny ma stanowić jeden z elementów kompleksowego programu wsparcia zadłużonych producentów rolnych (podmiotów prowadzących gospodarstwo rolne).

Restrukturyzacją można objąć długi o charakterze pieniężnym powstałe w związku
z prowadzeniem działalności rolniczej przez podmiot prowadzący gospodarstwo rolne, który:

1) jest osobą fizyczną, osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną,

2) ma miejsce zamieszkania albo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

3) jest właścicielem gospodarstwa rolnego,

4) jest małym, średnim lub dużym przedsiębiorstwem,

5) co najmniej od 3 lat prowadzi działalność rolniczą, licząc od dnia powstania wobec tego podmiotu obowiązku podatkowego w zakresie podatku rolnego w odniesieniu do gruntów wchodzących w skład tego gospodarstwa,

6) jest niewypłacalny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe albo jest zagrożony niewypłacalnością w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne.

Restrukturyzacja polega na:

1) udzielaniu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, podmiotowi prowadzącemu gospodarstwo rolne pomocy publicznej w formie:

1. a) dopłat do oprocentowania kredytu udzielonego przez bank na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej,
2. b) pożyczki na sfinansowanie spłaty zadłużenia powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej,

2) udzielaniu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, podmiotowi prowadzącemu gospodarstwo rolne pomocy publicznej w formie gwarancji zabezpieczającej spłatę kredytu restrukturyzacyjnego;

3) przejęciu przez Krajowy Ośrodek długu podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej pod warunkiem przeniesienia własności całości albo części nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa.

Ustawa nie znajdzie zastosowania  do podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne:
1) znajdującego się w likwidacji lub w upadłości,

2) wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne.

• Zmiany w ustawie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów

            Z dniem 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych, na cele mieszkaniowe przekształca się w prawo własności tych gruntów z mocy prawa na rzecz właścicieli domów jednorodzinnych i samodzielnych lokali położonych w budynkach wielorodzinnych wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych. Przekształcenie następuje z mocy prawa, a więc nie jest konieczne składanie wniosku o wydanie zaświadczenia, organ winien wydać takie zaświadczenie z urzędu.

Nowy akt prawny został już jednak zmieniony – ustawą o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów z dnia 31 stycznia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 270). Nowelizacja wprowadziła maksymalny poziom wzrostu opłaty rocznej przekształceniowej z tytułu użytkowania nieruchomości gruntowej i bonifikaty od tej opłaty w wysokości 1% ceny nieruchomości gruntowej. Zmiany odnoszącą się również do postępowań w sprawach aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego oraz aktualizacji lub ustalenia stawek procentowych tych opłat, wszczętych
i niezakończonych przed dniem przekształcenia dotyczących wskazanych powyżej nieruchomości, na których położone są garaże lub stanowiska postojowe, które to postępowania zostaną umorzone.

Ponadto, jeżeli w dniu wejścia w życie nowelizacji obowiązywała stawka inna niż 1% ceny nieruchomości gruntowej, właściwy organ, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, ustala nową stawkę zgodną z obowiązującym prawem. O wysokości nowej stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego obowiązującej od 2019 roku właściwy organ powiadamia użytkownika wieczystego na piśmie.

Dodatkowo, zmiany mają na celu zrównanie stawek procentowych bonifikat od opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego i Skarb Państwa, w sytuacji gdy bonifikata udzielana za przekształcenie gruntu stanowiącego własność samorządu jest wyższa niż przysługująca za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa. Bonifikaty na gruntach Skarbu Państwa obejmują również opłaty
i opłaty jednorazowe wnoszone za stanowiska postojowe i garaże. W przypadku gruntów stanowiących własność samorządu wprowadzono jedynie możliwość zastosowania bonifikat w odniesieniu do stanowisk postojowych i garaży.

Reasumując, przedmiotowa zmiana likwiduje dotychczasowe zróżnicowanie stawki
w odniesieniu do nieruchomości mieszkalnej i garażu lub stanowiska postojowego, związanego z funkcją mieszkaniową.

• Rozszerzony zakaz anatocyzmu

Z dniem 15 lutego 2019 roku na mocy ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny z dnia 6 grudnia 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 80) weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego uchylająca art. 482 § 2 k.c.

Zakaz anatocyzmu ustanawia art. 482 § 1 k.c. stwierdzający, iż nie można naliczać odsetek od zaległych odsetek za opóźnienie. Przepis ten określa również wyjątki od zasady anatocyzmu tj. (i) jeżeli strony po powstaniu zaległości zgodziły się na ich kapitalizację, a w przypadku, kiedy nie wyraziły na to zgody (ii) od chwili wytoczenia o nie powództwa. Trzeci wyjątek przewidywał art. 482 § 2 k.c. – zakaz anatocyzmu nie dotyczył pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2009 r. o sygn. IV CSK 111/09: „przewidziany w art. 482 § 2 KC wyjątek od zakazu anatocyzmu ma zastosowanie także do długoterminowych umów kredytowych zawieranych przez instytucje kredytowe, w szczególności banki”.

Uchylenie art. 482 § 2 k.c. mają na celu likwidację uprzywilejowania instytucji kredytowych, które są silniejszą stroną umów kredytów lub pożyczek. W uzasadnieniu do projektu nowelizacji podkreślono, że dłużnik instytucji kredytowej z tytułu umowy pożyczki długoterminowej nie jest chroniony na zasadach ogólnych przed nadmierną restryktywnością odsetek za opóźnienie, natomiast instytucja kredytowa jest w tym zakresie uprzywilejowana. Dodatkowo, przywilej ten kłóci się z istotą zakazu anatocyzmu, która ma chronić dłużników przed powstaniem spirali zadłużenia. Zmiana ta ma poprawić sytuację kredytobiorców w ich stosunkach z bankami.

Do dnia 15 lutego 2019 roku do odsetek należnych przed tym dniem, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe.

Autor: Monika Uznańska – Aplikant Radcowski w Kancelarii Prawnej WEC Sroczyński i Wspólnicy Sp. k.