W dniu 22 stycznia 2018 roku Rada Ministrów przedłożyła Sejmowi projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Nr w wykazie prac: UD245). Głównym celem ustawodawcy podkreślanym w uzasadnieniu projektu jest skrócenie podstawowego terminu przedawnienia wskazanego w art. 118 k.c.  Dotychczas obowiązujący 10-letni termin przedawnienia ma zostać zastąpiony 6-letnim terminem przedawnienia. Bez zmian pozostanie natomiast regulacja oraz okres terminu przedawnienia (3 lata) dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W ślad za powyższymi zmianami skróceniu do 6 lat ulegnie również termin przedawnienia  roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, za wyjątkiem roszczeń obejmujących świadczenia okresowe w stosunku do których tak jak i obecnie będzie miał zastosowanie 3-letni termin przedawnienia.

Według ustawodawcy za potrzebą skrócenia podstawowych terminów przedawnienia przemawia konieczność zmobilizowania oraz zdyscyplinowania stron stosunków prawnych do szybszego kształtowania stanów faktycznych w sposób zgodny ze stanem prawnym, gdyż po upływie zbyt długiego okresu trudno jest nie tylko wykazać roszczenie, ale przede wszystkim – jego ewentualne wygaśnięcie.

W projekcie ustawy przewidziano także istotne zmiany dotyczące momentu zakończenia biegu terminu przedawnienia. W sprawach w których okres przedawnienia wynosi co najmniej 2 lata, upłynie on z końcem roku kalendarzowego. Powyższe skutkować będzie zatem odczuwalnym wydłużeniem terminu przedawnienia w sprawach w których upływ dotychczas następował na początku roku kalendarzowego. Z kolei w sprawach w których termin przedawnienia jest krótszy, sposób jego liczenia będzie odbywał się na dotychczasowych zasadach.

Projekt obejmuje również istotne zmiany w stosunku do kwestii przedawnienia roszczeń przysługujących względem konsumentów. W obecnym stanie prawnym sąd bada przedawnienie jedynie na zarzut podniesiony przez stronę. Może on być złożony zarówno w formie ustnej jak i pisemnej na dowolnym etapie postępowania sądowego – również przed sądem II instancji. Jednak brak podniesienia powyższego zarzutu skutkuje tym, że sąd nie może uwzględnić z urzędu przedawnienia roszczenia. Zgodnie z projektem ustawy po upływie terminu przedawnienia nie będzie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi (§ 2¹ dodany do art. 117 k.c.). Innymi słowy sąd będzie zobowiązany do dokonania badania kwestii przedawnienia roszczeń we wszystkich sprawach przeciwko konsumentom nawet jeśli konsument nie podniesie takiego zarzutu. W wyjątkowych przypadkach sąd będzie mógł, po rozważeniu interesów obu stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli będą wymagać tego względy słuszności, w szczególności takie jak: 1) długość terminu przedawnienia; 2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia; 3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia. Za przyjęciem takiego rozwiązania według ustawodawcy przemawia potrzeba zapewnienia konsumentowi, jako słabszej stronie stosunku prawnego, niezbędnej ochrony prawnej. Należy jednocześnie zauważyć, że wprowadzane przez ustawodawcę przepisy nakładają na wierzycieli konieczność podejmowania szybciej oraz częściej czynności mających na celu dochodzenie swoich wierzytelności oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia.

Nowe przepisy mają być stosowane również do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, przy czym jeśli termin przedawnienia będzie krótszy niż dotychczasowy rozpocznie on bieg od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej, lecz nie może on być dłuższy niż termin przedawnienia wynikający z przepisów dotychczasowych.

Na marginesie należy wskazać, że na zlecenie Kancelarii Prawnej Inkaso – WEC S.A., prawnicy z Kancelarii Prawnej WEC Sroczyński i Wspólnicy Sp.k., brali czynny udział z ramienia Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w procesie opiniowania i zgłaszania zastrzeżeń do projektu ustawy.

Autor: Michał Zieliński – Radca Prawny Kancelarii Prawnej WEC Sroczyński i Wspólnicy Sp.k.