Dnia 29 września bieżącego roku Sejm przyjął projekt dotyczący nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, czyli tzw. ustawę antyzatorową. 14 listopada nowelizacja uchwały została podpisana przez Prezydenta i obecnie oczekuje ona na ogłoszenie w dzienniku ustaw. Ustawa nowelizująca wprowadza szereg zmian. Na celu ma uprościć wykonywanie obowiązków firm zajmujących się wierzytelnościami, płatnościami na rzecz kontrahentów oraz zwiększenie skuteczności już obowiązujących przepisów dotyczących przeciwdziałaniu zatorom płatniczym.

4 listopada 2022 r. Sejm zgodził się przyjąć dziewięć z dziesięciu poprawek Senatu do nowelizacji ustawy ustorowej z 2013 roku (Dz.U z 2022 poz.893), tego samego dnia ustawa nowelizacyjna została uchwalona przez sejm. 14 listopada bieżącego roku Prezydent RP Andrzej Duda podpisał wyżej wymienioną ustawę i aktualnie oczekuje ona na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.

Czym są zatory płatnicze?
Tak jak pisze Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zatory płatnicze to nic innego jak efekt sytuacji, gdzie przedsiębiorca nie otrzymuje swoich pieniędzy od kontrahenta, za dostarczony produkt lub usługę. Taka nieobowiązkowość ze strony kontrahenta, nie wpływa jedynie negatywnie na przedsiębiorcę. Kumulacja zadłużeń, następnie przechodzi na kolejne powiązane z nim podmioty, zaburzając tym całą gospodarkę. Szczególnie widoczne jest to w branży budowlanej. Firmy, nie regulują swoich płatności. Niektórzy robią to z niedbalstwa czy braku środków, a inni, ponieważ czują się bezkarni. Dlatego tak ważne jest wprowadzenie zmian w ustawie antyzatorowej, będą one dotyczyć m.in. zwiększenie efektywności postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania ze spełnianiem świadczeń pieniężnych, przepisów dotyczących terminu składania sprawozdań, wartości świadczeń, które nie podlegają raportowaniu, korekt sprawozdań. Minister Waldemar Buda powiedział:
,, Nowelizacja ustawy ma charakter kompleksowy. Nie tylko daje Prezesowi UOKiK nowe narzędzia w walce z zatorami, ale także zwiększa przejrzystość praktyk płatniczych największych polskich firm. Powinno wpłynąć to na terminowe regulowanie zobowiązań wobec przedsiębiorców z sektora MŚP. Zmiany te przyczynią się do poprawy sytuacji i pozycji małych i średnich firm. Pozytywnie przełożą się na ich płynność finansową, a tym samym na całą polską gospodarkę. […]Ustawa była przedmiotem gruntownych konsultacji społecznych, a rozwiązania w niej zawarte są wyrazem wsłuchania się w głos rynku. Organizacje przedsiębiorców postulowały między innymi wprowadzenie bezskuteczności takich postanowień umowy, które wierzycielom z sektora MŚP uniemożliwiają albo utrudniają przelew wierzytelności w przeterminowanych transakcjach handlowych. Dzięki temu Polska dołącza do większości państw UE, których systemy prawne przewidują zbliżone rozwiązania.”

Co zmienia się w przepisach?
Jedną z ważniejszych zmian, szczególnie dla małych firm jest informacja, że zgodnie z ustawą Nowelizacyjną bezskuteczne będą postanowienia umowy wyłączające albo ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności. W praktyce oznacza to, że średni, mali i mikro przedsiębiorcy po upływie terminu płatności faktury mogą powołać się na wyżej wymienione postanowienie i bezproblemowo dokonać cesji wierzytelności należnej mu w stosunku do dużego przedsiębiorcy, nawet jeśli istnieje takie zastrzeżenie umowne.

Co istotne, tej zmianie nie podlegają sytuację, kiedy dłużnikiem jest podmiot publiczny, wtedy zakaz cesji obowiązuje nawet po upływie terminu spłaty. Kolejnym ważnym punktem na liście są obowiązkowe raporty z informacjami o zatorach płatniczych, w tej zmianie chodzi o to, iż duże przedsiębiorstwa będą zobowiązane do tworzenia raportów, w których będą przedstawiać, jak regulują oni swoje zobowiązania. Jest to bardzo znaczące dla sektora MŚP, ponieważ będą oni mieli łatwy dostęp do sprawdzenia swoich potencjalnych kontrahentów. Komu warto zaufać na rynku, a kto jest nierzetelny?

Nowelizacja zakłada również doprecyzowanie definicji nadmiernego opóźniania. Kiedy nastąpi ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw i wejdzie ona w życie, o nadmiernym opóźnianiu ze spłacaniem świadczeń pieniężnych będzie świadczyć tylko wymagana suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot wynoszących co najmniej 2 000 000 złotych w okresie 3 kolejnych miesięcy. W tej kwestii zmieni się również zakres kar pieniężnych stosowanych przez Prezesa UOKiK. Nie będzie to jak dotychczas nakaz a jedynie uprawnienie, jakie posiada Prezes UOKiK. Wprowadzona została instytucja tzw. wezwań miękkich, co oznacza, że nie trzeba będzie automatycznie wszczynać postępowania, a w pierwszej kolejności zwrócić uwagę przedsiębiorcy na jego nieprawidłowości w finansowaniu. Dzięki takim działaniom firma będzie znała maksymalny wymiar kary, jaki jej grozi, a w tym samym czasie, jeśli będzie skupiona na współpracy to swoimi pozytywnymi działaniami może obniżyć jej wartość.
Nastąpi także wyłączenie opóźnień w ramach grup kapitałowych z zakresu postępowań w sprawie nadmiernych opóźnień.

Kolejna praktyczna zmiana dla przedsiębiorców, jest wprowadzenie ulg dla firm poszkodowanych zatorami płatniczymi. Wierzyciel, który nie otrzymał płatności za wykonaną usługę lub dostarczony produkt, w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności będzie miał możliwość skorzystania z ulgi za złe długi w PIT i CIT. W praktyce oznacza to, że będzie on mógł pomniejszyć podstawowe opodatkowanie o wartość wierzytelności, jednocześnie zobowiązuje to dłużnika do powiększenia opodatkowania o kotwę niespłaconej należności.

Większość uchwalonych zmian powinna zacząć obowiązywać do 14 dni od wpisania ich do Dziennika Ustaw. Nowe, bardziej elastyczne zasady będą miały na celu wyrównanie sił między dużymi przedsiębiorcami, a MŚP.